Auteur:
Paula Vaarkamp
Goed slapen is cruciaal voor optimale prestaties. Op de werkvloer, maar ook in de topsport. Hoe behouden topatleten hun slaapritme tijdens het vele reizen? En welke andere aspecten spelen een rol in de voorbereidingen van een belangrijke race? Mathieu Heijboer, Head of Performance bij wielerploeg Team Visma-Lease a Bike, vertelt.
Zelf was Mathieu ook profwielrenner. Sinds 2016 werkt hij bij Team Visma-Lease a Bike als Head of Performance, waar hij met de rest van het performanceteam zijn renners voorbereid op belangrijke wedstrijden. “In het performanceteam zitten 12 mensen met hun eigen expertise. De belangrijkste pijlers in ons team zijn training, voeding en materiaal.”
“Onze performance coaches zijn wetenschappelijk opgeleid. Ze lezen en interpreteren studies op de beste manier en halen info over slaap en andere belangrijke thema’s uit de wetenschap. Daarnaast hebben we data analisten en een strength and conditioning coach. Deze maakt krachtschema’s, maar begeleidt ook revalidatieprogramma’s na een valpartij en het herstellen van blessures.”
Slaap
Volgens Mathieu is slaap erg belangrijk in de voorbereiding op een wedstrijd. “Als profsporter moet iedere training maximaal effect hebben. Dat kan alleen als voeding en herstel perfect zijn ingevuld. Slaap is een belangrijke factor bij herstel: een goede nachtrust bepaalt of je de volgende dag weer op dezelfde intensiteit verder kunt met je trainingsprogramma of dat je terug moet schroeven.”
“Tijdens wedstrijden zelf is dit nóg belangrijker, want dan wordt je schema voor je bepaald en heb je zelf geen invloed meer. Neem bijvoorbeeld de Tour de France, die is 21 dagen achter elkaar. Dan moet echt alles kloppen.”
Voorbereiding op de beste nachtrust
Om hun ritme en routine tijdens races zo goed mogelijk te behouden, zijn er verschillende protocollen in het team. Zo krijgen alle renners in het begin van het jaar een goed matras en kussen. Datzelfde matras en kussen gaan vervolgens altijd mee naar de belangrijkste trainingskampen en grote rondes. “Zo hebben we nooit de zorg of de renners in een goed bed liggen en of er wel een fijn kussen is”, zegt Mathieu.
“Daarnaast nemen we blinderende gordijnen mee en ook de omgevingstemperatuur wordt zo ingesteld dat deze optimaal is om goed te slapen. De kamer moet pikdonker zijn, dus elektrische apparaten worden uitgeschakeld en uit zicht geplaatst. Dit zijn allemaal zaken om je slaapkwaliteit zo goed mogelijk te maken. Dat geldt niet alleen voor de renners, maar voor iedereen.”
Naast het voorbereiden van de slaapkamers, worden de renners zelf ook voorbereid op een zo goed mogelijke nachtrust. “Ze doen ontspanningsoefeningen, zoals ademhalingsoefeningen. ‘s Avonds voor het slapen gaan, maar ook in de bus terug na de wedstrijd helpt dit enorm om weer even te ontspannen na momenten van veel adrenaline. Even bewust je lichaam en geest tot rust brengen.”
Per individu anders
Hoewel er een aantal generieke dingen zijn die het team toepast, is per individu anders, volgens Mathieu. “Iedereen moet voor zichzelf uitvinden wat het best werkt. Staat het niet op je prioriteitenlijst en ga je altijd te laat naar bed, dan ontdek je nooit wat optimale slaap voor jou is of welk ritme bij jou past. Ritme is heel belangrijk om goed te blijven presteren. Het best ga je op dezelfde tijden op- en naar bed. Als sporter is dat niet altijd makkelijk door het vele reizen. Maar met het performanceteam proberen we de beste omstandigheden te creëren.”
“In de karakters van de renners zie je al wie potentieel een goede slaper is en wie niet. Degenen die zich snel zorgen maken of uit evenwicht zijn na een slechte prestatie hebben vaak een slechtere slaapkwaliteit. De renners die licht in het leven staan en teleurstellingen en grote successen evenwichtig doorstaan, zijn vaak de renners die het best slapen”, zegt Mathieu.
Sterker als team
Waar wielrennen vroeger vooral werd gezien als een individuele sport, ziet Team Visma-Lease a Bike het echt als teamsport. “Het was altijd de kopman die moest winnen. Wij gaan de wedstrijd in met meerdere kopmannen en het maakt niet uit wie van hen wint. We doen het als team. We moeten elkaar vertrouwen en het elkaar gunnen.”
“Bij het toevoegen van een nieuw teamlid kijken we dan ook altijd naar het totale plaatje van een renner en zijn of haar waarde in de groep: wat draagt hij of zij bij? Individuele prestaties en uitslagen op wedstrijden zeggen veel, maar daarnaast kijken we objectief naar andere data en nemen we psychologische vragenlijsten af. We voeren veel gesprekken en stellen aan de hand daarvan een profiel op. Voor veel volgers van de wielersport maken we soms verrassende keuzes.”
“We halen wel eens renners die op het eerste gezicht misschien geen toptalenten lijken. Maar met elkaar kom je dan tot fantastische prestaties. Om te kunnen winnen, moet een renner het écht mooi vinden om met elkaar iets op te bouwen. Het is daarom belangrijk voor ons om iemands karakter goed uit te pluizen en te zien of zo’n renner bij ons team past”, zegt de performance coach.
Uitdagingen
“Natuurlijk wil je individuele ambities binnen het team zo veel mogelijk ondersteunen. Maar soms is dat niet mogelijk. Daarom is het belangrijk dat onze programma’s goed staan, duidelijk zijn en maken dat iedereen geïnspireerd en gemotiveerd blijft. Soms leidt dat tot uitdagingen”, zegt Mathieu.
“Het belangrijkst is om altijd open te communiceren en transparant te zijn over waarom bepaalde keuzes gemaakt worden. Goed luisteren naar wat een sporter nodig heeft en daarop handelen, maar daarbij nooit de discipline en cultuur uit het oog verliezen.”
Jaarlijkse evaluatie
Ieder jaar doet het team van Visma-Lease a Bike een uitgebreide evaluatie in september. “Het seizoen is dan nog bezig, maar we denken dan al na over het jaar erna. Iedereen moet hetzelfde weten en daarom wordt alles vastgelegd in een groot boek. Daar staan geen onduidelijkheden in.”
Verschillende teams schrijven mee aan dat boek: de performance afdeling, maar ook de race-afdeling, die vooral actief is tijdens de wedstrijden zelf – en de mechanics die aan de fietsen werken. “Hoe werken zij? Hoe gaan wij daarmee om? Alles wordt in detail uitgeschreven.
Ook willen we weten hoe de renners kijken naar het nieuwe jaar. We analyseren doelen, hoofddoelen en subdoelen met elkaar. Dit jaar is het hoofddoel om de Tour de France en Parijs-Roubaix te winnen en daar gaan we alles aan doen.”
Slaap in het bedrijfsleven
Net als in de topsport, is slaap ook in het bedrijfsleven een cruciale factor voor optimale prestaties en succes. Een goede nachtrust zorgt voor betere concentratie, verhoogde productiviteit en een hogere creativiteit, wat uiteindelijk leidt tot betere prestaties.
Bedrijven kunnen veel leren van de aanpak van Team Visma-Lease a Bike. Ondersteun je jouw medewerkers bij het vinden van een goede balans tussen werk en rust, dan pluk je uiteindelijk de vruchten van een gemotiveerd, gezond en productief team.
